Canlı ilaç devri başlıyor

Dr. Sinem CİVRİZ BOZDAĞ
Editör Yardımcısı

Lösemi, lenfoma, miyelom gibi hematolojik maligniteler her geçen gün artmakta. Bu hastalıklardan korunma yollarından ve tedavilerinde kullanılan kemo/radyoterapi dışı hedefe yönelik veya halk arasındaki adıyla “akıllı ilaçlar”dan geçtiğimiz sayılarda bahsetmiştik. Okumayanlar varsa geri dönüp okumalarını şiddetle öneririz. Bu sayıda ise size “canlı ilaçları” anlatacağız.

Nedir bu canlı ilaç dedikleri?
Canlı ilaç, tıptaki adı ile “CART hücreleri” lenfosit denilen kanda bulunan savunma hücreleri kullanılarak yapılan bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi veya radyoterapi gibi ilaçlarla tedavi yerine hastanın kendi savunma hücrelerinin genetik yapıları değiştirilip “akıllandırılarak” kötü huylu hücreleri yok etmesi prensibine dayanır.

CART hücre tedavisi diğer adıyla canlı ilaç nasıl yapılır?
Öncelikle hastanın savunma hücreleri denilen lenfositleri kanından ağrılı sızılı olmayan bir yöntemle, aferez yöntemiyle toplanır. Toplanan hücreler bu konuda uzmanlaşmış özel laboratuvarlarda genetik olarak değiştirilir. Lenfosit hücrelerinin içine tümörü daha iyi tanıyabilmelerine yardımcı olan bazı proteinler (chimeric antigen receptor = CAR) yerleştirilir. Böylece bu aslında tamamiyle hastaya ait olan lenfositler akıllanarak tümör dokusuna saldırmaya ve onu yok etmeye başlarlar.

Hangi hastalıklarda etkili bulundu?
Bu tedavi yöntemi ilk olarak FDA tarafından akut lenfoblastik lösemi (ALL)’de onaylanmıştır. Bu ilk onay, çocuk ve genç yetişkin ALL hastalarından oluşan 63 hastalık çok merkezli bir çalışmayla verilmiştir. Ancak bu çalışmalarda ilk seçenek tedavi olarak kullanılmadığını hatırlatmak gerekli. Hastalık dirençli gittiğinde veya nüks ettiğinde kullanılabilecek tedavi seçeneklerinden biri olarak yer almakta. Bu tedavinin sıklığı ve etki süresi ile bilgiler de henüz netlik kazanmadı.
ALL dışında günümüzde kronik lenfositer lösemi, akut miyeloblastik lösemi, lenfoma ve miyelom hastalığında da CAR T hücreleri ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Bu tedaviye nasıl ulaşılır?
CART hücreleri daha öncede belirttiğimiz gibi özel laboratuvarlarda hazırlanmakta. Bugün itibariyle Türkiye’de üretime geçmiş bir laboratuvar ne yazık ki yok. Bu nedenle ancak yurt dışından temini mümkün ve maliyetinin de oldukça yüklü olduğu vurgulamak gerekli.

Canlı ilaçların yan etkileri var mıdır?
ALL hastalığı üzerine çok faydalı etkileri gösterilen CART hücrelerinin aynı zamanda çok ciddi yan etkileri de olabileceği görülmüştür. Genetik yapıları aslında hastanın kendisine ait olan ama genetik yapıları değiştirilmiş hücrelerin hastaya verildiğinde ciddi tepkilere de yol açabildiği görülmüştür. Sitokin salınım sendromu denilen bu tepkinin yanında CART hücreleri verildiğinde sinirlerle ilgili yan etkiler de olabildiği gözlenmiştir. Bu yan etkilerin ileri düzeyde gözlendiği bir olgu nedeniyle FDA Eylül ayında bu çalışmaların kısa süreliğine askıya alınmasını sağlamıştır.

Unutmamak gerekir ki, kötücül hastalıkların tedavisinde kullanılan her ilacın etkileri yanında yan etkileri de olabilecektir. Bu durumun hastanın ne kadar faydasına veya zararına olacağı hekimi tarafından dikkatle incelenerek ardından hastayla paylaşılarak ortak bir karar verilmelidir diyerek sizlere sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.

Lösemi Lenfoma Miyelom Derneği (LLM)
https://www.losemilenfomamiyelom.org/

Kategori Blog, Tedaviler

Tags:


İlişkili Makaleler


Canlı ilaç devri başlıyor

Canlı ilaç devri başlıyor

Dr. Sinem CİVRİZ BOZDAĞ Editör Yardımcısı Lösemi, lenfoma, miyelom gibi hematolojik maligniteler her geçen gün artmakta. Bu hastalıklardan korunma yollarından...

Şekerli içecek ölüm riski demek

Şekerli içecek ölüm riski demek

Kolalı içeceklerin lösemi yapıcı etkisi bilinmekte iken, yeni çalışmaların sonuçları; şeker içeriği yüksek içeceklerle kalp hastalıkları arasında bir paralellik olduğunu...



Bir cevap yazın